Wat is ACNES?
ACNES is de Engelse afkorting voor Anterior Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome. Dit is de benaming voor een buikwandpijn-syndroom dat ontstaat door beknelling (entrapment) van de huidtakjes (cutane) van de voorste (anterieure) zenuwuiteinden van de tussenribben. Deze zenuwuiteinden gaan door de buikspieren heen naar de huid en zorgen voor het gevoel van de buikhuid.
Symptomen
De meeste patiënten hebben al langer bestaande buikpijnklachten met een typisch verhaal van pijn in de buikwand die op een vaste plek zit en met één vinger kan worden aangewezen, over het algemeen vlak naast de rechte buikspier (m. rectus abdominis). Er is vaak een continue doffe, zeurende pijn, met daarbij aanvalsgewijs stekende pijn.
De pijn neemt toe bij lichamelijke activiteiten waarbij de buikspieren worden gebruikt, zoals bijvoorbeeld: bukken, van liggende naar zittende houding bewegen, wandelen, hoesten, niezen of persen. Daarnaast kan de pijn toenemen door op de aangedane zijde te liggen of strakke kleding. Rugligging of liggen op de andere zijde heeft meestal de voorkeur.
Als de pijn heftig is, kan dit gepaard gaan met misselijkheid. Daardoor kan het voorkomen dat mensen minder eten en afvallen. Sommige patiënten krijgen een opgeblazen gevoel en vinden hun buik dikker of meer gezwollen. De klachten van ACNES kunnen een grote impact op de kwaliteit van leven hebben.
Oorzaken
ACNES ontstaat veelal spontaan, maar kan bijvoorbeeld ook voorkomen na een buik-operatie. Het is tot op heden is nog niet geheel duidelijk hoe en waarom ACNES zich spontaan kan ontwikkelen.
Ondanks dat het een entrapment-syndroom wordt genoemd, is er nog niet daadwerkelijk een beknelling aangetoond. Het idee is dat de gevoelszenuw van de buikwand, op de plaats waar deze een scherpe hoek van 90 graden maakt in de buikwand geïrriteerd of bekneld raakt.
Diagnose
De diagnose ACNES wordt gesteld aan de hand van het verhaal van de patiënt en het lichamelijk onderzoek. Het lichamelijk onderzoek begint met het testen van het gevoel van de buikhuid. Bij meer dan driekwart van de patiënten met ACNES kan er een rechthoekig gebiedje worden vastgesteld waar de huid minder gevoelig is of juist overgevoelig. Dit kan eenvoudig worden getest met een wattenstaafje. In dit gebied zit het maximale pijnpunt (1 tot 2 cm in doorsnede). Bij aanspannen van de buikspieren blijft de pijn hetzelfde qua intensiteit of kan zelfs erger worden als er met een vinger in wordt gedrukt (Carnett’s sign). Andere plekken in de buik zijn niet pijnlijk. Soms komt het voor dat de pijn uitstraalt naar de flank in het verloop van de huidzenuw.
Een andere mogelijkheid voor zowel bevestiging van de diagnose als behandeling van ACNES is het injecteren van een lokaal verdovend middel op de plaats van de pijn. Indien er sprake is van ACNES zal de pijn nadien minder worden of zelfs geheel verdwijnen. Uw arts zal tevens evalueren of er andere oorzaken zijn voor de buikpijn. Maar als er niet aan de diagnose ACNES wordt gedacht is dit soms moeilijk te herkennen. Tot 33% van de patiënten met chronische buikpijn waarbij geen diagnose wordt gevonden, blijkt de pijn te berusten op buikwandpijn.
Behandeling
Medicijnen zoals paracetamol, NSAIDs (bijv. diclofenac of ibuprofen) en/of opiaten blijken in de praktijk weinig pijnverlichting te geven. Dit komt omdat hier sprake is van zenuwpijn, welke in de regel slecht reageert op bovenstaande medicatie.
De initiële behandeling van ACNES is een triggerpointbehandeling: een lokale verdoving die eventueel wordt gecombineerd met een ontstekingsremmer (corticosteroïd). Ongeveer 15-30% van de patiënten zijn blijvend pijnvrij na een eenmalige injectie. Indien de pijn terugkomt kan in overleg deze injectie een of meerdere keren worden herhaald. Hiermee wordt uiteindelijk een deel van de patiënten blijvend pijnvrij.
Als herhaalde injecties niet tot het gewenste resultaat leiden, bestaat er een mogelijkheid om de aangedane zenuw door een chirurg te laten verwijderen. Deze behandeling laat in 60-70% van de patiënten een vermindering van de pijn zien.
Helaas blijft een klein deel van de patiënten ook na deze behandelingen pijn houden. Deze patiënten kunnen baat hebben bij een behandeling van de zenuw middels gepulseerde radiofrequente golven (PRF), een zenuwblokkade middels bevriezing van de zenuw (cryotherapie) of behandeling van het dorsale wortel ganglion (DRG) van de desbetreffende zenuw.
De gehele behandeling wordt overkoepeld door een multidisciplinaire aanpak waarbij er naar meerdere dimensies van pijn wordt gekeken met een uitgebreid behandelteam.