Wat is het?
Perifere neuropathie is de beschadiging van zenuwvezels in de armen of benen. Hierbij kunnen er gevoelsstoornissen of bewegingsstoornissen ontstaan in beide armen en/of beide benen. Perifere neuropathie is een veel voorkomende bijwerking van de chemotherapie bij de behandeling van kanker.
Symptomen
Gevoelsstoornissen komen meer voor dan bewegingsstoornissen en komen voor in de handen en/of voeten. Patiënten kunnen een niet-pijnlijke en pijnlijke neuropathie hebben. Als de neuropathie niet zo ernstig is, zijn er enkel gevoelsstoornissen die kunnen bestaan uit het minder goed waarnemen van warm of koud en tintelingen. Als de neuropathie verder gevorderd is, kan pijn ontstaan, waarbij er een prikkelend of een brandend gevoel wordt waargenomen. Er kan ook sprake zijn van problemen met het evenwicht met daardoor een hogere kans om te vallen. Bewegingsstoornissen kunnen bestaan uit spierkrampen in de kuiten of armen en spierzwakte waardoor het moeilijker wordt om bijvoorbeeld op tenen of hakken te lopen.
Over het algemeen wordt gesteld dat in het eerste jaar na staken van de chemotherapie de zenuwen (en de klachten) kunnen herstellen, na het jaar zijn de klachten meestal blijvend.
Oorzaken
De oorzaak van deze perifere neuropathie zijn de medicijnen die gebruikt worden in de behandeling van kanker. Het is afhankelijk van het soort kanker wat voor soort chemotherapie wordt gegeven. Hoeveel last u kunt krijgen van perifere neuropathie is weer afhankelijk van welke chemotherapie er wordt toegediend.
Risicofactoren
De klachten zijn afhankelijk van het type chemotherapie, de hoeveelheid en hoe lang het wordt toegediend. Als er veel chemotherapie moet worden toegediend of als de chemotherapie over een langere tijd moet worden gegeven, kunnen de klachten ernstiger zijn.
Daarnaast is het bekend dat als er redenen zijn waardoor het zenuwweefsel gevoeliger is voor schade door de chemotherapie, patiënten meer risico hebben op het ontwikkelen van chemotherapie geïnduceerde perifere neuropathie. Enkele van die redenen zijn: suikerziekte, alcohol-gebruik, hogere leeftijd, neuropathie door andere oorzaak en genetische aandoeningen waardoor de chemotherapie anders wordt verwerkt door het lichaam.
Diagnose
De diagnose wordt gesteld op basis van het verhaal, waarbij er een behandeling met chemotherapie gegeven moet zijn/worden, en enkele van de hierboven beschreven symptomen. Daarnaast zal door middel van een lichamelijk onderzoek beoordeeld worden welke stoornissen er zijn in het gevoel (bv reactie op lichte aanraking, druk, temperatuur, trilling, pinprick) en kracht (testen van kracht in spiergroepen, maar ook spier-reflexen).
Aanvullend onderzoek zoals een EMG, zenuwgeleidingsonderzoek, en/of beeldvormende technieken is over het algemeen niet nodig om de diagnose te stellen, maar kan op indicatie nodig zijn om andere oorzaken van de neuropathie uit te sluiten.
Behandeling
De volgende behandelingen kunnen de symptomen van neuropathie voorkomen en/of verminderen.
- Fysiotherapie: Het is aangetoond dat ondersteuning in verbeteren van conditie/kracht/balans de neuropathie verminderd of hetzelfde laat zijn. TENS kan verlichting geven.
- Voeding: Vitaminetekorten kunnen de neuropathie verergeren, dus aandacht voor gezonde en gebalanceerde voeding is van belang.
- Psychologische ondersteuning: Door de blijvende klachten na de behandeling van kanker of door de kanker zelf kunnen er onzekerheden, angsten en depressieve gedachten bestaan. Bekend is dat deze een negatieve invloed hebben op pijn. Begeleiding hierbij is heel begrijpelijk en belangrijk!
- Medicijnen:
- Cremes: capsaïcine-creme of baclofen-amitriptyline-ketamine crème kunnen verlichting geven. Voordeel hiervan is dat deze weinig bijwerkingen geven.
- Tabletten: Duloxetine geeft pijnvermindering, bijwerkingen zoals sufheid, misselijkheid kunnen voorkomen. In sommige onderzoeken is aangetoond dat andere zenuwpijnstillers zoals amitriptyline, gabapentine, venlafaxine of carbamazepine verminderen kunnen geven, maar in sommige onderzoeken is geen effect aangetoond. Dus het valt te overwegen om deze te starten.
- Interventionele behandelingen: Op dit moment zijn er geen interventionele behandelingen die geïndiceerd zijn bij chemotherapie geïnduceerde neuropathie. Neuromodulatie kan in onderzoeksverband worden gedaan.